top of page

Tokom druge polovine 19. veka, Anastas Jovanović koristi tada novi fotografski zanat kako bi dokumentovao eminentne ličnosti svog doba. Deluje u: beogradskom fotografskom ateljeu 60-ih godina 19. veka i u bečkom ateljeu. Kroz fotografiju ovekovečio, vizuelizovao i popularizovao je srpsku istoriju i njene savremene protagoniste i heroje.  On ju je koristio kao predloĆŸak za izvođenje litografskih portreta, dok je sasvim retko koristio crteĆŸe po modelu. Fotografija kao dokument vremena, moĆŸe sluĆŸiti i kao sredstvo veličanja nacionalnog modernog identiteta što postaje sveopšta karakteristika kolektivnog pamćenja. Kulturni potencijal nacije potencijalno je utkan u ideju fotografije kao samoreprezentacije.

​

Prva proučavanja fotografije započeo je u jednom ateljeu, gde je dobijao pouke od Štadlera. Anastas Jovanović je opisao u svojoj Autobiografiji svoj prvi susret sa medijem: “Našim đacima Akademije objašnjavano je kako je taj Dager pronašao novi medij pomoću hemije i optike sa kojim se moĆŸe snimiti svašta iz prirode, na jednoj bakarnoj srebrom prevučenoj pločici i iste su ovde izloĆŸene 2-3 dana nama na ugled. Ja sam te obraze gledao i vrlo su mi se dopale, al sam primetio da se mnogi od đaka nisu interesovali.”

​

Fotografija je tada zasigurno postala uticajan proizvod kulture čitave jedne epohe. U Beču, zahvaljujući saradnji matematičara Jozefa Pecvala (Joseph Petzval) i optičara Fridriha Foigtlendera (Friedrich Voigtlander) započeo je procvat fotografije. Anastas Jovanović je među prvima kupio Foigtlender kameru sa Pecvalovim objektivom, 1841. godine.

​

Na fotografskim portretima koje je portretisao u svom bečkom ateljeu, Anastas se fokusirao na suštinu predstave-lice modela, da istakne suštinu njegovog umetničkog bića. Veliki broj kasnijih portreta tadašnjih vladara bili su najvaĆŸnija sredstva širenja političkih ideja, patriotskih osećanja i nacionalne svesti. Tokom 6 decenije 19. veka Anastas je  uradio seriju fotografija kneza Mihaila. Time je definisao i uobličio tipski prikaz melanholičnog vladara, što je naknadno doprinelo nastanku mita o knezu Mihailu kao romantičarskom heroju.Kako je izostanak sa javne scene dinastije Obrenović u Srbiji mogao dovesti do padanja u zaborav i gubitka sećanja na prognane kneĆŸeve, Jovanović je kao odan, privrĆŸen i propagandno delatan umetnik kontinuirano proizvodio likove kneza Mihaila u cilju odrĆŸavanja aktivnog sećanja na izbeglu vladarsku dinastiju. On učestvuje u kreiranju vizuelnog identiteta i crnogorskih vladara.

 

Napetost realnosti i fikcije, odnosno naučne realistične kulture 19. veka koja teĆŸi autentičnom, realnom prikazu stvarnosti i romantičarske fantazije koja odgovara teĆŸnjama građanskog društva za ulepšanom reprezentacijom sveta burĆŸoaskog realizma, nigde nije toliko izraĆŸena kao u portretskoj umetnosti Anastasa Jovanovića. Anastas je imao produbljen odnos prema fotografiji kao simboličnoj reprezentaciji sopstva kao svedočanstvu o svesno istorizovanoj vlastitoj ličnosti.

​

Njegov značaj za srpsku vizuelnu kulturu je nemerljiv. Kroz medijsko sredstvo fotografiju stvorio je neke od ikoničnih prizora modernog srpskog nacionalnog identiteta. (likovi Marka Kraljevica, Hajduk Veljka, Patrijarha Rajačića, prote Mateje Nenadovića, Dimitrija Avramovica, Ljube Nenadovića...) time je svesno učestvovao u izgradnji modernog imidza KneĆŸevine Srbije tokom 19 veka. Takođe, popularizacija kulture vršena fotografskim medijem uticala je na formiranje ukusa i osećanja za lepo u mladoj srpskoj kneĆŸevini.

bottom of page